ویژگى‌هاى رشد جسمى
| |
رشد جسمانى یکى از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر فرد مى‌باشد. از آنجا که جسم و روان بر یکدیگر تأثیر متقابل دارند، نابهنجارى‌هاى رشد جسمانى در وضعیت روانى افراد تأثیر مى‌گذارد. در این دوره، رشد تنها شامل بزرگتر شدن اندام‌ها و اعضاء بدن نیست، بلکه هم‌زمان با آن عمل عضو هم تغییر مى‌کند. لازم به ذکر است که بخشى از خصوصیات جسمى و شاید بعضى از خصوصیات روانى از راه توارث نیز به فرزندان مى‌رسد. | |
در این دوره رشد در سه جهت شروع مى‌گردد. یکى در طول مانند بلند شدن قد و دست و پا سایر اعضاء بدن. دوم در عرض مانند پهن شدن سینه، بازوان، چهره و غیره. سوم در وزن که بر میزان وزن اعضاء بدن اضافه مى‌شود. سرعت رشد در هر دوره از زندگى متفاوت است. مثلاً از تولد تا چهار سالگى رشد سریع است. در۶-۵ سالگى قدرى کند مى‌شود و مجدداً در ۷-۶ سالگى سریع شده، در ۱۲-۷ سالگى از سرعت آن کاسته مى‌شود و از ۱۲ سالگى تا ۱۸ سالگى که دوران بلوغ است مجدداً سریع مى‌گردد. حداکثر سرعت رشد در دختران و پسران متفاوت است. مثلاً حداکثر سرعت رشد در دختران ۱۴-۱۳ سالگى است و در پسران ۱۵-۱۴ سالگى است. هر سال در دوران بلوغ بین ۵ تا ۷ سانتى‌متر به قد پسران و ۳ تا ۵ سانتى‌متر به قد دختران اضافه مى‌شود. از لحاظ وزن نیز باید گفت که بین ۴ تا ۶ کیلو به وزن پسرها و ۳ تا ۵ کیلو به وزن دخترها اضافه مى‌گردد. نکتهٔ قابل توجه در رشد این دوره ظهور علائم بلوغ مى‌باشد که این علائم در پسران عبارتند از: بزرگ شدن بیضه‌ها، دورگه شدن صدا، رشد مو در زیر بغل، سینه و بعداً در صورت و در دختران عبارتند از: افزایش رشد سینه، پهن شدن لگن و رشد مو در زیر بغل و شروع عادت ماهیانه. | |
دیررسى و زودرسى بلوغ و رشد جسمانى آن در ویژگى‌هاى شخصیتى نوجوانان تأثیر بسیار زیادى دارد. مثلاً پسرهاى دیررس از لحاظ سازگارى با مشکلاتى روبه‌رو مى‌شوند. به‌خصوص زمانى که قرار باشد در فعالیت‌هاى ورزشى و جسمانى شرکت نمایند. از آنجا که نمى‌توانند با همسالان خود به رقابت بپردازند احساس خود کم‌بینى در آنها رشد مى‌کند. پسران زودرس برعکس از اتکاء به نفس و استقلال بیشترى برخوردار مى‌باشد. در مورد دختران نیز باید گفت که زودرسى و دیررسى اثر چشمگیرى در شخصیت آنها مى‌گذارد. مثلاً دختران زودرس در انتهاى دوران دبستان با مشکلاتى در زمینهٔ سازگارى روبه‌رو مى‌شوند، اما این دختران در دوره راهنمائی، در میان همکلاسى‌هاى خود از اعتبار بیشترى برخوردار هستند و در بسیارى از فعالیت‌ها نقش رهبرى را به‌عهده مى‌گیرند. در این دوره نیز دختران دیررس همانند پسران دیررس در بعضى موارد ممکن است تصور منفى از خود داشته و ارتباطات رضایت‌بخشى را با والدین و همسالان نتوانند برقرار نمایند. | |
در دوران بلوغ تغییرات فیزیولوژیکى مهمى به‌وجود مى‌آید، به‌عنوان مثال تغییراتى در ترکیبات شیمیائى خون (در اثر فعال شدن غدد جنسی) به‌وجود مى‌آید. فشار خون افزایش یافته، ضربان قلب کم مى‌شود و در اثر ترشحات غدد تغییرات متابولیسمى ایجاد مى‌گردد. |
